Czym jest Efekt Pigmaliona i jak karmienie umysł optymistycznymi hasłami może poprawić nasze życie?

W tym artykule:

1. 1. Efekt Pigmaliona – co to?
   2. Efekt Pigmaliona i Golema
   3. Efekt Pigmaliona – przykłady
   4. Efekt Pigmaliona – eksperyment
   5. Efekt Pigmaliona – psychologia
   6. Efekt Pigmaliona w związku
   7. Efekt Pigmaliona – jak zrobić?
   8. Efekt Pigmaliona – jak nauczyć się optymizmu?

Efekt Pigmaliona – co to?

Efekt Pigmaliona występuje, gdy czyjeś przekonania i oczekiwania wobec drugiej osoby wpływają na jej zachowanie w sposób, który potwierdza te pierwotne oczekiwania. Innymi słowy, jeśli wierzymy, że ktoś odniesie sukces, zwiększamy prawdopodobieństwo, że faktycznie tak się stanie. Mechanizm tego zjawiska opiera się na samospełniającej się przepowiedni. Oczekiwania wobec drugiej osoby wpływają na nasze zachowanie, a to z kolei oddziałuje na jej postawę, motywację i wyniki. Przykłady tego efektu można znaleźć w wielu dziedzinach życia, takich jak edukacja, zarządzanie czy relacje międzyludzkie.

Efekt Pigmaliona i Golema

Nazwa wzięła się od mitycznego króla Cypru Pigmaliona. Władca nie mógł znaleźć odpowiedniej kandydatki na żonę. W akcie desperacji wyrzeźbił pomnik przepięknej kobiety, którą nazwał Galatea. Przelał na posąg swoją miłość i wyobrażał sobie, że to właśnie ona jest jego ukochaną. Obserwująca Pigmaliona Afrodyta postanowiła, że spełni jego pragnienie i tchnęła w posąg życie – Galatea stała się prawdziwą kobietą i wyszła za Pigmaliona. Marzenie Pigmaliona spełniło się, ponieważ władca skupił się na pozytywnych wyobrażeniach. Gdy dochodzi do wywołania satysfakcjonującego rezultatu, mówi się o efekcie Galatei. W przypadku negatywnych zjawisk wskazuje się z kolei na efekt Golema.

Efekt Golema

Efekt Golema często określa się jako przeciwieństwo Efektu Pigmaliona. W tym przypadku kluczową rolę odgrywa negatywne nastawienie, które stopniowo obniża naszą pewność siebie, a w konsekwencji prowadzi do porażki. Zjawisko to pojawia się wtedy, gdy jeszcze przed podjęciem jakiegokolwiek działania jesteśmy przekonani, że sobie nie poradzimy lub popełnimy błąd. Takie myślenie sprawia, że nasza motywacja słabnie, a my zaczynamy podświadomie oczekiwać niepowodzenia. W efekcie nasze działania są mniej pewne i mniej skuteczne, co znacząco utrudnia osiągnięcie sukcesu.

Efekt Pigmaliona – przykłady

Aby zrozumieć efekt Pigmaliona, warto przywołać kilka dość sztandarowych przykładów. Dzięki nim zorientujesz się, że ze samospełniającą się przepowiednią mogłaś mieć do czynienia naprawdę często:

• Gdy przełożony od pierwszego dnia chwali nowego pracownika, dostrzega jego nawet drobne postępy i przedstawia mu, jak wiele może osiągnąć, zwiększa szanse na to, że faktycznie tak się stanie. Jeśli jednak będzie go traktować tak, jakby się do niczego nie nadawał, znacznie obniży jego zapał do pracy i sprawi, że pracownik zacznie popełniać błędy częściej – będzie miał na to wpływ zarówno stres, jak i niesprzyjająca atmosfera.
• Jeśli dziecko słyszy od swoich rodziców, że nie potrafi niczego zrobić i zawsze potrzebuje pomocy, może faktycznie zacząć tak o sobie myśleć – a wówczas będzie obawiało się zrobić cokolwiek. Każda nowa rzecz stanie się wyzwaniem nie do przejścia. Gdyby jednak rodzice wykazywali się wsparciem, wiarą w możliwości i zaufaniem, dziecko byłoby bardziej skore do nauki nowych rzeczy i stałoby samodzielniejsze.

Efekt Pigmaliona – eksperyment

Chociaż przykłady świadczące o efekcie Pigmaliona mogą nie budzić żadnych wątpliwości, a sposób postępowania wydawać się dość logiczny, skąd pewność, że nastawienie otoczenia ma wpływ na nasze sukcesy i porażki?

Dwójka badaczy, Robert Rosenthal oraz Lenore F. Jacobson, sprawdzili, w jaki sposób działa efekt Pigmaliona w szkole. Przeprowadzony przez nich w 1968 roku eksperyment naukowy do dzisiaj traktowany jest jako dowód na działanie efektu Pigmaliona.

1. W szkole podstawowej testowano inteligencję uczniów.
2. Wylosowano 20 uczniów i uczennic. Rosenthal i Lenore ogłosili, że to właśni ci uczniowie najlepiej zdali test na inteligencję i górują nad pozostałymi.
3. Fałszywe wyniki przekazano nauczycielom, którzy uwierzyli, że faktycznie wskazana dwudziestka wyróżnia się inteligencją.
4. Po roku Rosenthal i Jacobson raz jeszcze przeprowadzili testy na inteligencje.
5. Okazało się, że wylosowanej wcześniej dwudziestce uczniów znacznie wzrosło IQ – w sporej części aż o 20-30 punktów. Co więcej, w czasie od pierwszego testu oceny wylosowanych uczniów uległy poprawie.

Nauczyciele, którzy uwierzyli w potencjał losowo wybranych uczniów, poświęcali im więcej uwagi i zainteresowania – a to zaowocowało wzrostem poziomu inteligencji. Nie bez znaczenia pozostał wysiłek samych uczniów, którzy chcieli sprostać oczekiwaniom.

Efekt Pigmaliona – psychologia

Eksperyment Rosenthala i Jacobson jest przytaczany przez psychologię dla ukazania, jak dużą rolę w rozwoju pełnią nie tylko pojedyncze jednostki, ale i otaczające je środowisko. Jeśli jest wspierające, pomaga „urzeźbić” sukces. To, jak działa efekt Pigmaliona, ma znaczenie nie tylko dla rodziców i nauczycieli – chociaż oni wywierają największy wpływ na rozwój najmłodszych. Umiejętność pozytywnego myślenia może się przydać każdemu z nas, bez względu na wiek.

Pozytywne nastawienie do przyszłości oraz wiara we własne możliwości sprawiają, że podchodzimy do pracy z większym entuzjazmem. Czujemy motywację i jesteśmy przekonani, że osiągniemy sukces. Z kolei, gdy zaczynamy zakładać, że wszystko pójdzie nie po naszej myśli i mentalnie przygotowujemy się na porażkę, nie tylko zwiększamy prawdopodobieństwo jej wystąpienia, ale także osłabiamy własne zaangażowanie w działanie

Efekt Pigmaliona w związku

Efekt Pigmaliona odgrywa istotną rolę także w związku. Jeśli partnerzy wzajemnie wierzą w swoje możliwości, wspierają się i okazują sobie pozytywne nastawienie, ich relacja staje się bardziej satysfakcjonujący. Osoby, które czują, że są doceniane i wspierane, częściej rozwijają się, podejmują nowe wyzwania i budują silniejsze więzi emocjonalne. Z drugiej strony, jeśli w relacji dominuje brak wiary w drugą osobę lub krytyczne nastawienie, może to negatywnie wpłynąć na samoocenę i poczucie własnej wartości partnera.

Efekt Pigmaliona – jak zrobić?

Efekt Pigmaliona dość silnie łączy się z etykietowaniem – gdy przykleimy komuś łatkę „nieuka”, obniżymy jego chęć do nauki. Udowadniają to kolejne badania: „Dzieciom z pewnych klas oznajmiono, że są schludne i lubią dbać o porządek. Po pewnym czasie okazało się, że ci uczniowie zaczęli bardziej dbać o porządek w salach. W pozostałych klasach, gdzie stosowano inne metody perswazyjne, nie zanotowano żadnych zmian” – pisze Paweł Zakrzewski. Jak wykorzystać tę zależność?

• Spróbuj wzbudzić efekt Pigmaliona wśród przyjaciół. Jeśli widzisz, że ktoś z twojego otoczenia potrzebuje uwierzyć w swoje możliwości, nie wahaj się i wskaż, że dostrzegasz jego potencjał. Otaczanie się ludźmi, którzy są dla siebie nawzajem życzliwi i wierzą w swoje sukcesy, pomoże wam wszystkim.
• Zadbaj o pozytywną atmosferę w pracy. Nie chodzi wyłącznie o to, aby świetnie się dogadywać i śmiać z tych samych żartów. Sprzyjająca aura to również wiara w sukcesy swoich pracowników. Jeśli zarządzasz zespołem i chcesz zwiększyć jego produktywność, spróbuj wykorzystać efekt Pigmaliona. I z pewnością unikaj efektu Golema!

Efekt Pigmaliona – jak nauczyć się optymizmu?

Efekt Pigmaliona najczęściej wywoływany jest przez osoby z otoczenia – nauczycieli czy przełożonych. Jednak nawet najszczersze uznanie z ich strony może nie odnieść zamierzonych skutków, jeśli natknie się na opór z twojej strony. Jak sprawić, że zaczniesz wierzyć w siebie?

• Pozytywna afirmacja – wydaje się banalna, a może zmienić twój sposób postrzegania siebie. Karmienie umysłu optymistycznymi hasłami sprawi, że chociaż podświadomie zaczniesz myśleć o sobie i swoim otoczeniu lepiej.
• Prawo przyciągania – stwórz mapę marzeń, manifestuj pozytywną przyszłość i ciesz się tym, co cię czeka. Strata czasu? Nie twierdzimy, że wyobrażanie sobie sukcesu wystarczy, aby go osiągnąć, jednak otoczenie się pozytywną aurą z pewnością pomoże ci pozostać zmotywowaną i uwierzyć w to, że czeka cię coś dobrego.

Efekt Pigmaliona pokazuje, jak wielką moc mają nasze oczekiwania w kształtowaniu rzeczywistości. Świadome wykorzystanie tego zjawiska może prowadzić do znaczących pozytywnych zmian w edukacji, zarządzaniu i relacjach międzyludzkich. Pamiętajmy jednak, że kluczowe jest zachowanie równowagi między wysokimi oczekiwaniami a realistycznym podejściem do możliwości rozwoju.