Od outsiderki do słynnej badaczki i „czarownicy”, która rozmawiała ze zwierzętami. Kim była Simona Kossak?

W tym artykule:

1. Wczesne życie Simony Kossak
2. Studia i poszukiwanie swojego miejsca
3. Simona Kossak i Puszcza Białowieska
4. Simona Kossak i Lech Wilczek
5. Książki Simony Kossak
6. Śmierć Simony Kossak: Na co chorowała badaczka?
7. Film „Simona Kossak” w kinach

Wczesne życie Simony Kossak

Simona Kossak urodziła się 30 maja 1943 w Krakowie jako druga córka malarza Jerzego Kossaka. Wybitny przedstawiciel realizmu z Elżbietą Dzięciołowską-Śmiałowską, matką badaczki, związał się po swoim pierwszym rozwodzie. Simona młodość spędziła w Kossakówce – rodzinnym domu Kossaków, kupionym jeszcze przez dziadka Juliusza.

Dorastała u boku rodziców i starszej siostry Glorii, która zgodnie z rodzinną tradycją życie poświęciła malarstwu i literaturze. Tego również oczekiwano po Simonie. Nazwisko w końcu zobowiązywało. Była nie tylko córką uznanego artysty, ale również wnuczką i prawnuczką malarzy batalistów specjalizujących się w ojczystym krajobrazie i polskiej historii. Simona talentu do sztuk plastycznych jednak nie odziedziczyła. Dorastając w cieniu mężczyzn i uzdolnionej artystycznie siostry stała się „szarą myszką”.

„Cóż, nie była uzdolniona artystycznie. W dodatku dla matki Simony narodziny drugiej córki były rozczarowaniem – Kossakowie chcieli chłopca, który odziedziczyłby rodzinne nazwisko, podtrzymał tradycję” Simona przyszła na świat w 1943 roku, być może okupacyjne niedostatki spowodowały, że była bardzo słabym niemowlakiem. Urodziła się z rozszczepionym podniebieniem, krzywicą”, powiedziała siostrzenica Simony, Joanna Kossak, w rozmowie z Agatą Szwedowicz dla Radio Białystok.

Najpiękniejszy film przyrodniczy ostatnich lat obejrzycie w ten weekend za darmo

Studia i poszukiwanie swojego miejsca

Pomimo braku talentu artystycznego Simona była niezwykle zawzięta. „Miała charakter, wolę walki”, mówiła Joanna Kossak. Swojego życiowego powołania szukała najpierw w szkole teatralnej, a następnie na polonistyce. W 1962 roku zdawała egzaminy na historię sztuki, ale nie została przyjęta. I choć nie wiedziała jeszcze wtedy, czym chce się zajmować, jednego była pewna – kochała zwierzęta.

Na Kossakówce było ich zawsze wiele - koty, psy, ptaki, na przykład uratowane kawki, ukochana wiewiórka Florek. To zwierzaki było niezawodnymi przyjaciółmi Simony, one nie przymierzały jej do rozbuchanych rodzinnych ambicji, były ucieczką od świata pełnego wymagań, oceniającego.

- przyznała Joanna Kossak.

Jeszcze w tym samym roku zaczęła prace w Instytucie Zootechniki w Balicach. Zaledwie rok później przystąpiła do egzaminów na wydział biologii, jednak nie została przyjęta. Nie zrezygnowała i w 1964 roku rozpoczęła studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego. W kolejnym roku była już pierwszą kobietą w dziejach UJ z tytułem Mistrzyni Bractwa Żakowskiego.

Simona Kossak i Puszcza Białowieska

Jeszcze w czasie studiów wakacje często spędzała podróżując wraz z innymi studentami i prof. Wojtusiakiem po Tatrach i Bieszczadach. Zakochała się w górach i właśnie tam chciała podjąć pracę zawodową po zdobyciu dyplomu. Propozycja przyszła jednak z Białowieży, gdzie akurat był wtedy wakat. W 1971 roku dołączyła do zespołu w Instytucie Badania Ssaków PAN i tak odkryła swoją największą miłość życia - Puszczę Białowieską. Chwilowy przystanek okazał się jej miejscem na ziemi, w którym spędziła resztę życia.

W 1975 roku przeszła do Zakładu Lasów Naturalnych, w którym ponownie zaczynała pracę na stanowisku asystentki. Po pięciu latach była już adiunktem, następnie docentem, a od 1997 roku profesorem. Pracując w Białowieży, przez dziesięć lat sprawdzała, w jaki sposób zwierzyna płowa wpływa na nasadzenia drzew. Samodzielnie prowadziła jednoosobowy sekretariat MaB programu UNESCO GEF, a z jego funduszy urządziła i udostępniła zwiedzającym szlak edukacyjny, czyli tzw. „Miejsce mocy”. To także ona była pomysłodawczynią unikatowego urządzenia ostrzegającego dzikie zwierzęta przed przejazdem pociągów.

Jakub Gierszał: "Staram się w każdej roli znaleźć jakiś odpowiednik, który noszę w sobie" [WYWIAD]

Simona Kossak i Lech Wilczek

W Białowieży Simona Kossak odnalazła także miłość. Lecha Wilczka poznała w położonej w głębi Puszczy Białowieskiej leśniczówce Dziedzinka. Połączyła ich wspólne zainteresowania i fascynacja dziką przyrodą. Mężczyzna był dokumentalistą i orędownikiem ochrony środowiska naturalnego. Podobnie jak Simona zajął się również pisaniem książek, jak i albumów fotograficznych o tematyce przyrodniczej. Do Białowieży przeprowadził się w 1971 roku, czyli dokładnie w tym samym, w którym na Podlasie trafiła Kossak. W Dziedzince spędzili 30 lat. Nigdy nie doczekali się dzieci.

Przez wszystkie lata, które spędziliśmy razem, zachowaliśmy dwa odrębne mieszkania. Była połowa Dziedzinki Simony i połowa Wilczka. Dla naszego związku to było bardzo ważne, gwarantowało znakomite współistnienie, taka możliwość izolacji od siebie jest każdemu czasami potrzebna. […] kuchnia była wspólna

- czytamy w rozmowie Janki Werpachowskiej z Wilczkiem.

Książki Simony Kossak

W dorobku twórczym miała nie tylko prace dyplomowe, ale również książki edukacyjne i opracowania naukowe. Do najpopularniejszych należą: „Serce i pazur. Opowieść o uczuciach zwierząt”, „Saga Puszczy Białowieskiej”, „Opowieści z Dziedzinki”, „Dlaczego w trawie piszczy” i „Opowieści Simony Kossa”.

Śmierć Simony Kossak: Na co chorowała badaczka?

Związek Simony Kossak i Lecha Wilczka trwał 36 lat. Razem byli aż do śmierci badaczki wskutek choroby nowotworowej. Kossak zmarła 15 marca 2007 roku w Białymstoku po długiej i ciężkiej chorobie. Została pochowana na cmentarzu parafialnym w Porytem k. Stawisk – miejscowości, w której wzięli ślub jej dziadek, Wojciech Kossak i babka, Maria z Kisielnickich.

Film „Simona Kossak” w kinach

Simona Kossak legendą stała się już za życia. W 1997 roku otrzymała Złotą Odznakę „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”, trzy lata później Złoty Krzyż Zasługi, a w 2003 r. Medal im. Wiktora Godlewskiego. Historię biolożki przedstawił biograficzny film w reżyserii Adriana Paneka. Produkcja opowiada o krótkim urywku z życia młodej Simony, która porzuca dom, rodzinę i bliskich i osiedla się w środku puszczy, w domu bez prądu i bieżącej wody, w otoczeniu dzikiej przyrody. W rolach Simony Kossak i Lecha Wilczka wystąpili Sandra Drzymalska i Jakub Gierszał.