Peggy Guggenheim: królowa sztuki, która żyła według własnych zasad

Peggy Guggenheim: dziedziczka wielkiej fortuny

Marguerite "Peggy" Guggenheim była kobietą, która nie tylko kochała sztukę, ale także zmieniła jej bieg. Od urodzenia w jednej z najbogatszych rodzin Ameryki po życie na salonach Paryża, Wenecji i Nowego Jorku – była prawdziwym symbolem nowoczesnej kobiety XX wieku. Wizjonerka, która wbrew konwenansom zbudowała własne imperium artystyczne.

Marguerite "Peggy" Guggenheim urodziła się 26 sierpnia 1898 roku w Nowym Jorku w bogatej rodzinie szwajcarskich Żydów. Jej ojciec Benjamin Guggenheim był magnatem przemysłowym, a matka Florette Seligman, pochodziła z wpływowej rodziny bankierów. Dzieciństwo Peggy, choć naznaczone bogactwem, było dalekie od ideału. Ojciec zginął w katastrofie Titanica, gdy Peggy miała zaledwie 14 lat, pozostawiając rodzinę z pokaźnym, choć nie tak ogromnym majątkiem, jak mogłoby się wydawać. Benjamin zdążył roztrwonić część rodzinnej fortuny na zbytki luksusu, bawiąc się w nocnych klubach.

Peggy marzyła o życiu innym niż to, które prowadziły kobiety z jej otoczenia. Pragnęła uciec od blichtru i pustki wyższych sfer, by znaleźć swoje miejsce w świecie sztuki. Ukończyła Jacobi College, elitarną szkołę dla żydowskich dziewcząt. Pracowała jako recepcjonistka w gabinecie dentystycznym, a później zatrudniła się w awangardowej księgarni "The Sunwise Turn", gdzie przychodziła do pracy wystrojona w perły. W wieku 21 lat odziedziczyła po ojcu majątek i wyjechała z Nowego Jorku.

Peggy Guggenheim i lata spędzone w Paryżu

W latach 20. Peggy Guggenheim przyjechała do Paryża, który w tamtym czasie był centrum awangardowego świata artystycznego. Tam nawiązała znajomości z artystami i intelektualistami, takimi jak Marcel Duchamp, Man Ray czy Constantin Brâncuși. Duchamp, szczególnie ważna postać w jej życiu, stał się jej mentorem, wprowadzając ją w świat surrealizmu.

To w Paryżu Peggy odkryła swoją pasję kolekcjonowania. Jej pierwsze zakupy artystyczne nie były dziełami uznanych mistrzów, lecz pracami współczesnych, często kontrowersyjnych artystów. Miała dar dostrzegania talentu tam, gdzie inni widzieli jedynie chaos.

Peggy Guggenheim: życie miłosne

W Paryżu poznała amerykańskiego pisarza i malarza Laurence’a Veila. To właśnie on wprowadził Peggy w świat artystów i rozbudził miłość do sztuki. Wkrótce oświadczył się na szczycie wieży Eiffla. W 1922 roku para pobrała się. Ich małżeństwo było burzliwe, naznaczone zdradami i konfliktami. Peggy Guggenheim doczekała się dwójki dzieci: synka Sindbada oraz córki Pegeen. Po siedmiu latach małżeństwo Peggy i Laurence’a zakończyło się. Dzieci zostały z ojcem. Po rozwodzie w 1930 roku skupiła się na swojej pasji do sztuki i intensywnym życiu towarzyskim.

Miłością życia Peggy był pisarz John Holms, którego poznała podczas wakacji w Saint-Tropez. Razem zamieszkali w posiadłości Guggenheim w Hayford Hall. Szczęśliwe życie przerwał wypadek, któremu uległ Holms. W sierpniu 1933 roku podczas przejażdżki, jego koń poślizgnął się i zrzucił jeźdźca. John podczas upadku złamał nadgarstek. Początkowo źle nastawiona ręka wymagała ponownej operacji pod narkozą. W wyniku powikłań krążeniowych nie przeżył zabiegu. Strata ukochanego była dla Peggy ogromnym ciosem.

Peggy Guggenheim: pierwsza galeria i ucieczka spowodowaną wojną

W 1938 roku Peggy otworzyła swoją pierwszą galerię sztuki w Londynie – Guggenheim Jeune. Już wtedy wykazała się niezwykłą intuicją, wystawiając prace takich artystów jak Marcel Duchamp, Pablo Picasso, Hans Arp, Georges Braque, Max Ernst, Juan Gris, Kandinsky. Galeria była jednak tylko preludium do większych planów.

Z pomocą Duchampa postanowiła stworzyć muzeum sztuki nowoczesnej. Wybuch II wojny światowej przerwał te plany. Ale Peggy wykorzystała ten czas, żeby nabywać kolejne obrazy. Podobno kupowała jeden dziennie. “Wojna to najlepszy czas na zakup obrazów. Artyści się nie targują, kolekcjonerzy się wyprzedają” - pisała w swojej autobiografii.

Z racji tego, że była Żydówką, zdobyty przez Niemców Paryż, przestał być dla niej bezpiecznym miejscem. Musiała ukryć swoją kolekcję i uciekać. Dzieła udało jej się początkowo schować w prywatnej szkole dla dziewcząt pod Paryżem, a później w Alpach Prowansalskich u byłego męża. Z czasem musiała jednak opuścić ukochaną Francję i wrócić do Stanów Zjednoczonych. Zebraną kolekcję zabrała ze sobą jako “rzeczy użytku osobistego”.

Peggy Guggenheim: Nowy Jork i nowy rozdział

W latach 40. Peggy Guggenheim otworzyła w Nowym Jorku galerię Art of This Century na 57. Street. To tam świat po raz pierwszy zobaczył dzieła Jacksona Pollocka, którego kariera została w dużej mierze zbudowana dzięki jej wsparciu. Zauroczona jego pracami, zaoferowała mu 150 dolarów miesięcznie w zamian za wszystko, co namaluje.

Guggenheim była nie tylko kolekcjonerką, ale i mecenaską – wspierała artystów finansowo, zapewniała im przestrzeń do pracy i dbała o ich promocję. W 1943 roku zorganizowała pierwszą wystawę poświęconą kobietom. Znalazły się na niej prace Fridy Kahlo, Leonor Fini i Leonory Carrington.

Jej życie prywatne wciąż było równie intensywne jak zawodowe. Związek z surrealistą Maxem Ernstem, którego poślubiła w 1941 roku, zakończył się rozwodem po kilku latach.

Peggy była znana z licznych romansów, które stały się niemal legendą, ale żadna z tych relacji nie była dla niej ważniejsza niż jej miłość do sztuki.

Wenecja: ukochane miasto Peggy Guggenheim

Po wojnie Peggy wróciła do Europy i osiedliła się w Wenecji. W 1949 roku zakupiła Palazzo Venier dei Leoni, XVIII-wieczny pałac nad Canale Grande, który stał się jej domem i miejscem, gdzie wystawiała swoją kolekcję. Wenecja była dla niej przystanią, a Palazzo Venier – świątynią sztuki. Jej kolekcja, obejmująca dzieła takich artystów jak Pablo Picasso, Salvador Dalí, Joan Miró czy Mark Rothko, była jedną z najbardziej imponujących na świecie.

Peggy Guggenheim zmarła 23 grudnia 1979 roku, ale jej dziedzictwo żyje do dziś. Jej kolekcja jest jedną z najważniejszych atrakcji Wenecji i świadectwem wizji oraz odwagi. Była kobietą, która żyła według własnych zasad, odrzucając ograniczenia swojej epoki. Jej życie, pełne pasji i chaosu, było równie barwne jak dzieła, które zbierała.