Rusza 17. edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego BOSKA KOMEDIA. Kraków ponownie stanie się centrum teatralnego świata i żarliwej debaty

W tym artykule:

1. 17. edycja międzynarodowego Festiwalu Teatralnego BOSKA KOMEDIA
2. Spektakle w Konkursie INFERNO

BOSKA KOMEDIA to prestiżowy festiwal teatralny odbywający się w Krakowie, organizowany nieprzerwanie od 2008 roku przez Teatr Łaźnia Nowa, a partnerem wydarzenia jest Instytut Adama Mickiewicza. Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Głównym finansującym festiwal jest Miasto Kraków. Odbywa się od 6 do 15 grudnia.

17. edycja międzynarodowego Festiwalu Teatralnego BOSKA KOMEDIA

Festiwal BOSKA KOMEDIA prezentuje najciekawsze zjawiska w polskim teatrze, od tradycyjnych po awangardowe, i przyciąga międzynarodowych widzów oraz twórców. Głównym elementem festiwalu jest konkurs Inferno, w którym międzynarodowe jury ocenia najlepsze spektakle. Każda edycja ma swój temat przewodni, a program obejmuje pokazy, warsztaty, panele i spotkania z artystami. Festiwal jest uznawany za barometr kondycji polskiego teatru, promując jego twórców na arenie międzynarodowej i umożliwiając widzom śledzenie najnowszych trendów w sztuce scenicznej.

Tegoroczne hasło festiwalu, „You Are So Fucking Special”, inspirowane utworem brytyjskiego zespołu Radiohead, podkreśla indywidualizm twórczy artystek i artystów oraz wyjątkowość każdej ludzkiej historii. Dyrektor artystyczny festiwalu, Bartosz Szydłowski, podkreśla, że hasło to manifest akceptacji i afirmacji różnorodności. „Nasze dramatyczne opowieści – nawet te pełne bólu – mogą być źródłem siły, jeśli potrafimy o nich opowiadać przekonująco” – mówi Szydłowski – „Hasło festiwalowe nie jest żadną tezą, stawiamy pytania i tworzymy spectrum, po którym porusza się sam widz”.

Spektakle w Konkursie INFERNO

• Teatr Dramatyczny w Warszawie, „Antygona w Molenbeek”, Reż. Anna Smolar

Anna Smolar na Boską Komedię przywozi kameralny spektakl „Antygona w Molenbeek” oparty na tekście Stefana Hertmansa, autora krytycznie analizującego współczesną cywilizację Zachodu. Przedstawienie, zrealizowane na małej scenie warszawskiego Teatru Dramatycznego, to godzinna opowieść o Nourii, Belgijce arabskiego pochodzenia, która w brukselskiej dzielnicy Molenbeek walczy o możliwość pochowania brata, zderzając się z bezduszną biurokracją i systemową przemocą.Spektakl, w którym Marianna Linde wciela się w postać Nourii, łącząc śpiew, melorecytację i emocjonalną grę, zyskuje dodatkowy ładunek emocjonalny dzięki muzyce na żywo Maniuchy Bikont. To surowe, przejmujące i piękne teatralne oratorium, które stawia pytania bez prostych odpowiedzi.

• Teatr Ludowy w Krakowie, „Chłopi”, Reż. Remigiusz Brzyk

Remigiusz Brzyk w swojej adaptacji „Chłopów” Władysława Reymonta stawia w centrum kobiety inspirowane książką Joanny Kuciel-Frydryszak „Chłopki”. Aktorki Teatru Ludowego – Justyna Litwic, Weronika Kowalska, Katarzyna Tlałka, Beata Schimscheiner i Małgorzata Kochan – odgrywają postacie zamknięte w opresyjnym, pełnym przemocy świecie patriarchatu, powoli zbierające siły, by mówić własnym głosem. Kluczową postacią spektaklu jest Jagna, buntowniczka skazana na ostracyzm i lincz. W surowym, wiejskim świecie, gdzie kościół strzeże starego porządku, Brzyk tworzy epickie, ponad trzygodzinne widowisko, które oddaje istotę Reymontowskiej powieści, zadając jednocześnie pytania o miejsce kobiet w historii i współczesności.

• Teatr Powszechny w Warszawie, „Człowiek z papieru”, Reż. Jakub Skrzywanek

„Człowiek z papieru” Jakuba Skrzywanka to satyryczna antyopera inspirowana filmami Andrzeja Wajdy („Człowiek z marmuru”, „Człowiek z żelaza”) i „Operą za trzy grosze” Bertolta Brechta. Akcja rozgrywa się podczas groteskowej gali, która pod pozorem rozrywki ukazuje polską biedę, wyzysk i nierówności społeczne. Na scenie pojawia się postać Agnieszki (granej przez Klarę Bielawkę), legendarnej buntowniczki, która dziś walczyłaby z elitami żerującymi na krzywdzie najuboższych. Spektakl, z songami autorstwa Jasia Kapeli i muzyką Karola Nepelskiego, łączy humor, muzykę i polityczny komentarz, bezkompromisowo wpisując się w misję „teatru, który się wtrąca”. Premiera odbyła się na wrocławskim Przeglądzie Piosenki Aktorskiej, a spektakl wszedł do repertuaru Teatru Powszechnego w Warszawie.

• Narodowy Stary Teatr w Krakowie, „Dzieje grzechu”, Reż. Wojtek Rodak

Wojtek Rodak w swojej adaptacji „Dziejów grzechu”, Stefana Żeromskiego przełamuje tradycyjne interpretacje, przedstawiając historię Ewy jako opowieść o kobiecie poszukującej podmiotowości i uciekającej przed męską dominacją. Rolę Ewy rozdziela między trzy aktorki Narodowego Starego Teatru (Małgorzata Gałkowska, Karolina Staniec, Magda Grąziowska), tworząc narrację, która bawi się historycznym kostiumem, a jednocześnie przenosi widzów do współczesności. Jedna z aktorek dzieli się własnymi doświadczeniami nadużyć w teatrze, nadając spektaklowi wymiar uniwersalnej krytyki przemocy. Przedstawienie, ożywcze i momentami zabawne, unika feministycznych sloganów, koncentrując się na mocnym przesłaniu przeciw przemocy w teatrze i społeczeństwie.

• Nowy Teatr w Warszawie, „Elizabeth Costello”, Reż. Krzysztof Warlikowski

Najnowsze przedstawienie Krzysztofa Warlikowskiego „Elizabeth Costello”, oparte na twórczości J.M. Coetzeego, to monumentalne dzieło, które cieszy się międzynarodowym uznaniem i jest uważane za jedno z najważniejszych oraz najbardziej osobistych w karierze reżysera. Sześciu wybitnych aktorów, w tym Maja Komorowska i Andrzej Chyra, wciela się w postać Elizabeth Costello, by opowiadać o współczesnych problemach: lęku przed starością, kryzysie moralności, obronie zwierząt i wykluczonych. Spektakl łączy powagę z komediowymi akcentami, a jego kulminacją jest poruszająca rozmowa o przemocy wobec zwierząt. Dzięki uniwersalnemu przesłaniu i mistrzowskiej realizacji, inscenizacja Warlikowskiego staje się głęboką refleksją nad współczesnym światem.

• Nowy Teatr w Warszawie, „Fobia”, Reż. Markus Öhrn / Karol Radziszewski

W spektaklu „Fobia” Markus Öhrn ożywia różową gejowską bojówkę Fag Fighters, znaną z prac Karola Radziszewskiego, tworząc brutalne i groteskowe widowisko pełne krytyki społecznej. W trzech krwawych, groteskowych epizodach bojówka wymierza „sprawiedliwość” korporacyjnym elitom, hipokrytycznym mieszczanom oraz samemu artyście. Widowisko łączy kreskówkową stylistykę z przerysowaną brutalnością, aktorzy występują w groteskowych maskach i zniekształcają głosy, tworząc niezapomniane kreacje. Choć przepełnione przemocą, „Fobia” bawi perwersyjną lekkością i oferuje krytykę zarówno konserwatyzmu, jak i pozornej tolerancji, pozostawiając widzów z mieszanką zachwytu i niepokoju.

• Chór Kobiet, Teatr Powszechny w Warszawie, Maxim Gorki Theater w Berlinie, „Matki. Pieśni na czas wojny”, Reż. Marta Górnicka

Spektakl Marty Górnickiej, twórczyni Chóru Kobiet, porusza temat kobiet i wojny, skupiając się na przemocy wobec kobiet oraz odpowiedzialności i solidarności w obliczu konfliktów zbrojnych. Przygotowany z udziałem 21 kobiet z Polski, Ukrainy i Białorusi, przedstawia historie matek i dzieci uciekających przed wojną, a także tych, które w Polsce otworzyły przed nimi swoje domy. Łącząc śpiew i skandowanie w chóralnym wykonaniu, spektakl nawiązuje do antycznych tradycji teatralnych, jednocześnie podejmując współczesne pytania o wojnę i jej konsekwencje. To poruszające widowisko jest manifestem solidarności i próbą upamiętnienia traum wojennych.

• Teatr Wybrzeże w Gdańsku, „Piękna Zośka”, Reż. Marcin Wierzchowski

„Piękna Zośka” Marcina Wierzchowskiego to hit teatralny sezonu, oparty na prawdziwej historii z lat 20. XX wieku. Spektakl opowiada o Zośce, która porzuca pozowanie młodopolskim malarzom, by poślubić szewca Macieja Palucha. Początkowa miłość przeradza się w koszmar – Paluch stosuje przemoc, a Zośka, wbrew obyczajom, walczy o rozwód. Sześć dni przed rozprawą zostaje zamordowana, a jej ciało okaleczone i wrzucone do rzeki.

Przedstawienie ukazuje piekło kobiet doświadczających przemocy domowej, łącząc kameralność z ogromną emocjonalną intensywnością. Fenomenalna gra aktorska zespołu Teatru Wybrzeże, w tym Karoliny Kowalskiej i Piotra Biedronia, oraz porównania do filmów Wojciecha Smarzowskiego czynią z tego spektaklu niezwykły traktat o winie, karze i brutalnej rzeczywistości, aktualnej także dziś.

• Teatr Zagłębia w Sosnowcu, „Persona. Ciało Bożeny”, Reż. Jędrzej Piaskowski

„Persona. Ciało Bożeny” Piaskowskiego i Sulimy to nowe przedstawienie, które bada mechanizmy w polskim teatrze, polityce i społeczeństwie. Akcja toczy się w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, gdzie reżyser ma wystawić spektakl o Bożenie, a w rolę sprzątaczki wciela się znana aktorka. Twórcy krytycznie przyglądają się teatrowi jako przestrzeni, w której zderzają się władza, przemoc i zależności. Spektakl porusza temat wybaczania w kontekście przeszłych zbrodni, odnosi się do społeczeństwa Sosnowca, w którym na czoło wysuwają się patologiczne doniesienia. Piaskowski i Sulima z ironią komentują polską politykę, m.in. sceną, w której Donald Tusk śpiewa „Barkę” umierającemu Jarosławowi Kaczyńskiemu. Dużo uwagi poświęcone jest także wykluczeniu artystycznemu i hierarchii w polskim teatrze. W spektaklu wyróżnia się fantastyczna rola Mirosławy Żak.

• Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, „Wesele”, Reż. Maja Kleczewska

Maja Kleczewska powraca do Teatru Słowackiego w Krakowie z adaptacją Wesela Stanisława Wyspiańskiego, które w jej reżyserii staje się bezlitosną diagnozą współczesnej Polski. W spektaklu reżyserka ukazuje polskie demony: antysemityzm, kult żołnierzy wyklętych oraz narastające napięcia społeczne, prowadzące ku wojnie. Mocne, wstrząsające sceny przeplatają się z momentami pełnymi grozy i mrocznego rytmu, a wesele w Bronowicach staje się przestrzenią, w której zbierają się zjawy, gotowe do brutalnej konfrontacji. Teatr Kleczewskiej to spektakl bez kompromisów, który wywołuje silne emocje, z doskonałą grą aktorską i wciągającą dramaturgią.

• Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu, „Złote płyty”, Reż. Mateusz Pakuła

Złote płyty to spektakl Mateusza Pakuły, który przenosi widzów do 1976 roku, kiedy Carl Sagan, kosmolog i popularyzator, wybierał materiały na Złote Płyty wysłane w kosmos przez NASA. Pakuła łączy nostalgię lat 70. z nowoczesnymi komentarzami społecznymi, ukazując wpływ muzyki na życie osobiste i społeczne. Przedstawienie, które łączy komedię z musicalem, porusza trudne pytanie, co ludzkość powinna wysłać w kosmos jako swoją wizytówkę. W spektaklu słychać utwory takich artystów jak Led Zeppelin, Louis Armstrong i Kate Bush, a całość pozostawia gorzki posmak refleksji nad tym, czym możemy się naprawdę pochwalić.

Konkurs INFERNO jest oceniany przez międzynarodowe jury, w skład którego wchodzą eksperci z różnych krajów, m.in. Snježana Abramović Milković z Chorwacji, Francesc Casadesús i Calvó z Hiszpanii, Park Junghee z Korei Południowej, Giacomo Pedini z Włoch, Deepan Sivaraman z Indii oraz Thobile Maphanga z RPA. Członkowie jury to wybitni specjaliści w dziedzinie sztuk performatywnych, w tym choreografowie, reżyserzy, scenografowie i menedżerowie artystyczni, którzy posiadają bogate doświadczenie międzynarodowe, zarówno w pracy na scenie, jak i w organizowaniu festiwali oraz edukacji artystycznej. Jako selekcjonerzy dokonali wyboru spektakli konkursowych, które są oceniane pod kątem ich oryginalności, formy artystycznej i wpływu na współczesną kulturę.